Tytuł praktyki:
Program rewitalizacji miasta – Program pomocowe dla wspólnot mieszkaniowych
Samorząd:
Sopot
Tematyka:
Gospodarka komunalna
Typ rozwiązania:
Sformalizowany
Podstawa prawna:
Ustawa o samorządzie gminnym
Dokumenty wewnętrzne:
Uchwały Rady Miasta Sopotu Nr: XXXIV/394/97 z dnia 22.11.1997r., XXXIV/397/97 z dnia 27.11.1997r., XV/224/2000 z dnia  2 .06.2000r., XXIV/322/2012 z dnia 20.12.2012, XXV/339/2013 z dnia 1.02.2013r., Zarządzania Prezydenta Miasta Sopotu Nr: 670/2012 z dnia 11.07.2012r., 816/2013 z dnia 10.01.2013r., 838/2013 z dnia 25.01.2013r.
Opis praktyki:
Program rewitalizacji zabytkowego centrum Sopotu wraz z pakietem uchwał wspomagających jego realizację został przyjęty uchwałą Rady Miasta Sopotu z dnia 27 listopada 1997r.

Podjęcie prac nad programem rewitalizacji zabytkowego centrum Sopotu podyktowane było  złym stanem technicznym zabytkowej substancji mieszkaniowej. Sopocka zabudowa, powstała głównie na przełomie XIX i XX wieku, przez wiele lat nie była remontowana, co doprowadziło do jej degradacji i znacznych zniszczeń. Ponadto uporządkowania wymagało otoczenie posesji - dawnych niepodpiwniczonych rezydencji letniskowych zaadaptowanych na całoroczne budynki mieszkalne. Doprowadziło to na przestrzeni lat do powstania dużej liczby substandardowych pomieszczeń gospodarczych przeznaczonych do rozbiórki. Z uwagi na długoletnie zaniedbania remontowe i wiążące się z tym wysokie koszty, których wspólnoty mieszkaniowe nie były w stanie podźwignąć, gmina wdrożyła program rewitalizacji wraz z pakietem uchwał pomocowych.

Program rewitalizacji to ważny element Planu Strategicznego Miasta Sopotu, stanowi jeden z jego głównych celów. Program uznany za wysokopriorytetowy cel strategiczny jest ważny dla przyszłego funkcjonowania miasta, a jego realizacja ma doprowadzić do podniesienia jakości życia mieszkańców oraz do zwiększenia atrakcyjności turystycznej Sopotu.

Główne założenia programu:

• tworzenie mechanizmów i warunków umożliwiających rewitalizację zabytkowych budynków i terenów przyległych;
• sukcesywne porządkowanie i rewitalizacja wartościowych kulturowo oraz ekonomicznie kwartałów miasta w celu odzyskania lub  podwyższenia ich wartości funkcjonalnej, technicznej, ekonomicznej i kulturowej;
• konserwacja zabytkowej substancji mieszkaniowej.

Program jest realizowany dwutorowo - poprzez modernizację istniejącej zabudowy mieszkaniowej przy udziale programów pomocowych dla wspólnot mieszkaniowych, a także poprzez kompleksowe zagospodarowanie wytypowanych kwartałów miasta z udziałem inwestora zewnętrznego.

Przyjęty wraz z programem pakiet uchwał pomocowych dla wspólnot mieszkaniowych umożliwia gminie udzielanie pomocy finansowej w postaci częściowej refundacji kosztów remontów całkowitych budynków wraz z uporządkowaniem otoczenia, a także remontów elewacji budynków mieszkalnych.
Stworzenie mechanizmów pomocowych umożliwiających rewitalizację zabytkowych budynków i otoczenia, ma zachęcić do współdziałania mieszkańców, organizacje społeczne i władze miasta. W swych założeniach realizacja programu opiera się na współpracy władz miasta z grupami mieszkańców, inwestorami, właścicielami nieruchomości i lokali oraz wspieraniu rozwoju sprzyjającego kreowaniu przedsiębiorczości otoczenia.
Program rewitalizacji jest procesem długofalowym. Na każdym etapie jego realizacji na bieżąco dokonywane są zmiany istniejących procedur i wprowadzane dodatkowe, wspomagające i umożliwiające pełną realizację programu. Mimo zmiany uwarunkowań, sopocki program rewitalizacji rozwija się i cieszy coraz większym zainteresowaniem ze strony mieszkańców.

W ramach programu istnieje możliwość skorzystania z następujących programów pomocowych.
1. Program refundacji części kosztów remontu całkowitego budynku wraz z uporządkowaniem otoczenia, działający od 1997 roku jest skierowany do wspólnot mieszkaniowych z obszaru rewitalizacji zabytkowego centrum miasta lub tych, których budynki objęte są ochroną konserwatorską. Wspólnota może ubiegać się o refundację części kosztów remontu w wysokości do 30% wartości kosztorysowej robót. Warunki ubiegania się o refundację:
• właściciele lokali nie posiadają zadłużeń wobec gminy,
• wspólnota ma uregulowany  tytuł prawny do terenu przyległego,
• zgromadzone min. 10% środków własnych planowanego remontu,
• rozbiórka zabudowy substandardowej,
• decyzja Konserwatora Zabytków Miasta na remont elewacji budynku.

2. Program refundacji części kosztów remontów elewacji zainicjowany z okazji przypadającej w 2001r. setnej rocznicy nadania praw miejskich stał się okazją do zintensyfikowania prowadzonych od dłuższego czasu działań, zmierzających do poprawy warunków życia mieszkańców Sopotu oraz wizerunku samego miasta. Program skierowany jest  do wspólnot mieszkaniowych w budynkach z udziałem gminy. Wysokość refundacji do 50% wartości kosztorysowej robót -  budynki wpisane do rejestru zabytków i do 30% wartości kosztorysowej robót – budynki objęte gminną ewidencją zabytków. Warunki ubiegania się o refundację:
• właściciele lokali nie posiadają zadłużeń wobec gminy,
• wspólnota ma uregulowany tytuł prawny do terenu przyległego,
• dobry stan techniczny izolacji ścian fundamentowych, dachu, opierzeń, rynien i rur spustowych,
• rozbiórka zabudowy substandardowej,
• decyzja Konserwatora Zabytków Miasta na remont elewacji budynku.

Na elewacji budynku, na remont której udzielono refundacji zakazuje się umieszczania nośników reklamy i szyldów.
Przyznanie środków pomocowych dla wspólnot mieszkaniowych obejmuje następujące kroki: złożenie wniosku wspólnoty mieszkaniowej o przyznanie refundacji, w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku:  wydanie pisemnej promesy refundacji części kosztów remontu budynku, przeprowadzenie postepowania konkursowego, podpisanie umowy refundacji, wypłatę refundacji po zakończeniu robót (na podstawie przedłożonych faktur, protokołu odbioru robót i protokołu z przeprowadzonego postępowania konkursowego na wyłonienie wykonawcy prac remontowych).

Przy udziale programów pomocowych dla wspólnot mieszkaniowych na przestrzeni 15 lat działania programu udało się wyremontować 355 budynków wspólnot mieszkaniowych, za łączną kwotę nieco ponad 50 mln zł. Udział wspólnot mieszkaniowych w ogólnych kosztach remontu wyniósł 67%, pozostałe 33% to środki gminne.

Partycypacja finansowa oraz zaangażowanie w sam proces przygotowania i realizacji remontu sprzyjają umocnieniu się lokalnej tożsamości mieszkańców oraz wzrostowi odpowiedzialności za wspólną przestrzeń miejską. Widocznym rezultatem sopockiego programu – poza odnowioną zabytkową zabudową – jest spadek przypadków wandalizmu oraz widoczny wzrost dbałości o estetykę otoczenia.
Najbardziej dobitnym przejawem sukcesu całego programu rewitalizacji jest bardzo wysokie poparcie mieszkańców, wyrażane w cyklicznych badaniach opinii publicznej. Program jest efektem współpracy Urzędu Miasta, mieszkańców, lokalnych instytucji i organizacji  oraz inwestorów prywatnych.  Obok widocznych, estetycznych korzyści wynikających z realizacji  programu rewitalizacji, przeobrażeniu ulega cała sfera ekonomiczno-społeczna miasta. Rośnie bezpieczeństwo na sopockich ulicach i poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne.  Mieszkańcy uczą się też świadomie wpływać na swoje otoczenie, porozumiewać się między sobą, rozwiązywać problemy, wdrażać własne  pomysły.

Zaangażowani partnerzy:
Realizacja programu opiera się na wspieraniu rozwoju sprzyjającego kreowaniu przedsiębiorczości otoczenia poprzez  współpracę  miasta z grupami mieszkańców, inwestorami, właścicielami nieruchomości oraz zarządcami i administratorami budynków wspólnot mieszkaniowych.

Ciekawostki:
• W 2008r. Sopot otrzymał nagrodę w organizowanym przez Związek Miasta Polskich  konkursie Samorządowy Lider Zarządzania 2008 – usługi techniczne, w kategorii Komunalna gospodarka mieszkaniowa.
• Program rewitalizacji zabytkowego centrum Sopotu zamieszczony jest na stronie:

Witryny Obywatelskiej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Baza Dobrych Praktyk
Główne problemy, przed którymi warto przestrzegać:
Stara sopocka zabudowa powstała głównie na przełomie XIX i XX wieku przez wiele lat nie była remontowana, co doprowadziło do jej degradacji i znacznych zniszczeń. Część budynków - dawnych letniskowych rezydencji nie jest podpiwniczona, co skutkowało powstaniem dużej liczby substandardowych pomieszczeń gospodarczych na podwórzach posesji. Mieszkańcy niechętnie patrzyli na próby ich wyburzenia, podobnie jak na likwidowanie licznych garaży nierzadko budowanych samowolnie.

Dodatkowymi utrudnieniami mającymi wpływ na modernizację zasobów mieszkaniowych przy udziale wspólnot mieszkaniowych były:
• objęcie całego miasta ochroną konserwatorską oraz wynikające z tego duże obostrzenia konserwatorskie, co przekłada się zwiększone  koszty remontu,
• wcześniejsze sprzedaże części budynków po obrysie, z pozostawieniem w gestii gminy terenu przyległego,
• relatywnie niski poziom dochodów członków wspólnot mieszkaniowych  w stosunku do wysokich kosztów remontu,
• brak zainteresowania  modernizacją ze strony niektórych członków wspólnoty,
• dewastacja części wspólnych budynku przez niektórych lokatorów,
• konflikty między  członkami wspólnoty.

Szybko okazało się, że pomimo początkowej niechęci mieszkańców do zmian i do partycypacji w  kosztach remontów, program się sprawdza. Sopocianie stopniowo przekonywali się do konieczności modernizacji. Nie bez znaczenia był także „efekt promieniowania” – widząc wyremontowany i odnowiony sąsiedni budynek – inni też chcieli „mieszkać ładniej”.

Metryczka praktyki:
kontakt do osoby koordynującej:
Hanna Chabierska – Z-ca Naczelnika Wydziału Strategii Rozwoju Miasta, (58) 52-13-799, hanna.chabierska@um.sopot.pl
Agnieszka Przasnyska – Wydział Strategii Rozwoju Miasta, (58) 52-13-799, agnieszka.przasnyska@um.sopot.pl

www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Dla_przedsiebiorczych/Rewitalizacja/
www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Urzad_miasta/Sprawy_do_zalatwienia/Strategia/

Załączniki:
www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Dla_przedsiebiorczych/Rewitalizacja/
www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Urzad_miasta/Sprawy_do_zalatwienia/Strategia/